In de loop van de 16de eeuw glijdt Brugge af naar een centrum van slechts regionale betekenis, nadat de stad in de vorige drie eeuwen éen van de belangrijkste zakelijke en financiële centra in West-Europa is geweest.
Het Zwin
De 'Verzanding van het Zwin' wordt soms vernoemd als ‘de’ oorzaak van deze teloorgang. Echter, dat is veel te kort door de bocht: meerdere factoren hebben daarin
meegespeeld, ook de Verlanding, maar toch vooral de politiek .
Op het einde van de 15de eeuw komt het Graafschap Vlaanderen toe aan de Habsburgers met Maximiliaan van Oostenrijk, de grootvader van keizer Karel. Er onstaat een bitter conflict met de stad, Antwerpen - moderner en dynamischer - begint Brugge te overvleugelen, Maarten Luther komt op de voorgrond met in zijn zog veel onrust, er is de aanloop naar de tachtigjarige oorlog. Onzekere en rampzalige tijden en oorlog kondigen zich aan met daarbovenop inderdaad de Verzanding, of liever de Verlanding van het Zwin.
Waarom is Verlanding correcter dan Verzanding?
Verzanding heeft exclusief betrekking op de verondieping met zand, terwijl ook slib, door aanslibbing verondieping veroorzaakt. Het begrip Verlanding omvat zowel de verondieping door zand als door slib. Slib en zand hebben zeer verschillende eigenschappen, ze veroorzaken verondiepingen op verschillende plaatsen, op verschillende tijdstippen en hebben verschillende oorzaken. In het Frans spreekt men van ensablement en envasement.
Tezamen met stormen en vloedstormen, zorgt het fenomeen Verlanding voor een continue verandering van de Kustvlakte, niet alleen tijdens de 14de, 15de en 16de eeuw, maar vanaf de Romeinse Tijd en vroeger, voortdurend tot in onze dagen. Deze dynamiek is gedurende heel die tijd bepalend geweest voor de maritieme toegang tot Brugge. De Vlaamse regering is nog altijd verplicht om elk jaar belangrijke budgetten in te zetten om de toegangen tot onze zeehavens, en de haven van Zeebrugge in het bijzonder, vrij te houden van Verlanding, van verzanding en van aanslibbing.
Het is trouwens slechts vanaf het einde van de jaren 70 dat men erin geslaagd is om de Verlanding daadwerkelijk te beheersen. Deze verdienste komt toe aan onze Vlaamse baggeraars en besturen: deze geschiedenis dient nog geschreven. Laat ons beginnen met de Romeinse Tijd.
