7. Een veilige haven

De vloedgolf van oktober 1134 heeft de situatie drastisch veranderd. Vanuit het Sincfal wordt een ruime geul van 10 km lengte geslagen in zuidwestelijke richting, richting Brugge.  De bruggelingen stellen vast dat voor de toenmalige zeeschepen de geul bevaarbaar is tot op een afstand van 5 km van Brugge en dat ze een ruime, veilige ankerplaats biedt, eigenlijk een ideale haven.

Eerst over het begrip zwin. Dit is in de eerste plaats geen eigennaam, maar wel de benaming voor een langgerekte, ondiepe geul op het strand, evenwijdig met de kustlijn verlopend. Meer algemeen wordt `zwin` gebruikt voor een getijdengeul die ook bij eb - lage tij -  met zeewater nog is gevuld.

Het Zwin, met hoofdletter is dus ook een zwin, met kleine letter.

De geul is zo’n 10 km lang, ruim en breed. Er is plaats genoeg, met voldoende diepgang, voor tientallen schepen. Ze is wel onderhevig aan het getij, maar ligt uiterst beschut voor storm en zwaar weer, essentieel voor schepen die voor anker liggen of aangemeerd aan een kaaimuur.

Google maps

Op deze kaart is te zien dat stormen uit het noordwesten tot het noorden met hun golven het zwaarst zullen inbeuken op onze kust. De wind uit die richtingen heeft een enorme strijklengte over de Atlantische Oceaan en de Noordzee; quasi vanaf de noordpool tot op de stranden. Grote golven met geweldige energie worden opgezwiept en lopen met grote snelheid met de wind mee.

Men kan dit ervaren tijdens zo'n storm in het Pierre Vandammehuis, het hoofdkwartier van het Havenbestuur, wanneer die golven tegen de sluisdeuren aanlopen. Het ganse gebouw gaat dan trillen en bewegen, een indrukwekkende ervaring.

De Zwingeul daarentegen, ligt extreem goed beschermd voor deze zware stormen.

Stormwind uit andere richtingen heeft veel minder invloed op de golfvorming. Stormen bij aflandige wind - dat is wind die van land naar zee waait - hebben weinig impact. Als de wind richting noordoosten zou draaien, in de langsrichting van de geul, dan is deze zeer goed afgeschermd door de eilanden aldaar.

Op het moment van zijn ontstaan, is het Zwin een superveilige haven, met ruimte voor vele schepen dicht bij de open zee en op slechts 5 km van Brugge: een unieke situatie.

W. Wintein

Zwinstreek omstreeks 1250 (2, blz. 23)

De bruggelingen beseffen vlug de kansen die deze situatie biedt. Aan het einde van de geul bouwen ze een dam: de stad Damme wordt er gesticht, de Reie tussen Brugge en Damme wordt gekanaliseerd met een sluis in Damme , het centrum van de stad wordt uitgebouwd, er komt een bijzondere organisatie van de goederenstromen....

Kortom, de bruggelingen ontwikkelen een visie, zijn doortastende ondernemers en in het Zwin ontstaat een uitgebreid havencomplex met behalve Damme ook Sluis, Hoeke, Mude en Monnikerede. Ze ontwikkelen Brugge tot het belangrijkste commercieel centrum van West-Europa in de 13de, 14de en 15de eeuw. Met de Bourgondische Hertogen wordt het ook een belangrijk politiek, en vooral een artistiek centrum in Europa.